काय आहेCOD BOD विश्लेषक?
सीओडी (केमिकल ऑक्सिजन डिमांड) आणि बीओडी (बायोलॉजिकल ऑक्सिजन डिमांड) हे पाण्यातील सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ऑक्सिजनच्या प्रमाणाचे दोन उपाय आहेत.सीओडी हे सेंद्रिय पदार्थांचे रासायनिक विघटन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ऑक्सिजनचे मोजमाप आहे, तर बीओडी हे सूक्ष्मजीवांचा वापर करून जैविक दृष्ट्या जैविक पदार्थांचे विघटन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ऑक्सिजनचे मोजमाप आहे.
COD/BOD विश्लेषक हे पाण्याच्या नमुन्याचे COD आणि BOD मोजण्यासाठी वापरले जाणारे साधन आहे.हे विश्लेषक सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन होण्यापूर्वी आणि नंतर पाण्याच्या नमुन्यातील ऑक्सिजनच्या एकाग्रतेचे मोजमाप करून कार्य करतात.ब्रेकडाउन प्रक्रियेपूर्वी आणि नंतर ऑक्सिजन एकाग्रतेतील फरक नमुन्याच्या सीओडी किंवा बीओडीची गणना करण्यासाठी वापरला जातो.
सीओडी आणि बीओडी मोजमाप हे पाण्याच्या गुणवत्तेचे महत्त्वाचे सूचक आहेत आणि सामान्यतः सांडपाणी प्रक्रिया संयंत्रे आणि इतर जल प्रक्रिया प्रणालींच्या परिणामकारकतेचे परीक्षण करण्यासाठी वापरले जातात.ते पाण्याच्या नैसर्गिक शरीरात सांडपाणी सोडण्याच्या संभाव्य परिणामाचे मूल्यांकन करण्यासाठी देखील वापरले जातात, कारण पाण्यातील सेंद्रिय पदार्थांची उच्च पातळी पाण्यातील ऑक्सिजन सामग्री कमी करू शकते आणि जलचरांना हानी पोहोचवू शकते.
BOD आणि COD कसे मोजले जाते?
पाण्यात BOD (जैविक ऑक्सिजन मागणी) आणि COD (केमिकल ऑक्सिजन मागणी) मोजण्यासाठी अनेक पद्धती वापरल्या जाऊ शकतात.येथे दोन मुख्य पद्धतींचे संक्षिप्त विहंगावलोकन आहे:
डायल्युशन पद्धत: डायल्युशन पद्धतीमध्ये, पाण्याचे ज्ञात प्रमाण ठराविक प्रमाणात पातळ केलेल्या पाण्याने पातळ केले जाते, ज्यामध्ये सेंद्रिय पदार्थांचे प्रमाण अत्यंत कमी असते.नंतर पातळ केलेला नमुना एका विशिष्ट कालावधीसाठी (सामान्यतः 5 दिवस) नियंत्रित तापमानात (सामान्यत: 20 डिग्री सेल्सिअस) उष्मायन केला जातो.नमुन्यातील ऑक्सिजनची एकाग्रता उष्मायनाच्या आधी आणि नंतर मोजली जाते.उष्मायनाच्या आधी आणि नंतर ऑक्सिजन एकाग्रतेतील फरक नमुन्याच्या बीओडीची गणना करण्यासाठी वापरला जातो.
सीओडी मोजण्यासाठी, अशीच प्रक्रिया केली जाते, परंतु नमुन्यावर उष्मायन करण्याऐवजी रासायनिक ऑक्सिडायझिंग एजंटने (जसे की पोटॅशियम डायक्रोमेट) उपचार केले जातात.रासायनिक अभिक्रियेद्वारे वापरल्या जाणाऱ्या ऑक्सिजनची एकाग्रता नमुन्याच्या सीओडीची गणना करण्यासाठी वापरली जाते.
रेस्पिरोमीटर पद्धत: रेस्पिरोमीटर पद्धतीमध्ये, पाण्याच्या नमुन्यातील सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन केल्यामुळे सूक्ष्मजीवांचा ऑक्सिजन वापर मोजण्यासाठी सीलबंद कंटेनर (ज्याला रेस्पिरोमीटर म्हणतात) वापरला जातो.रेस्पिरोमीटरमधील ऑक्सिजन एकाग्रता एका विशिष्ट कालावधीत (सामान्यतः 5 दिवस) नियंत्रित तापमानात (सामान्यतः 20 डिग्री सेल्सिअस) मोजली जाते.नमुन्याच्या बीओडीची गणना कालांतराने ऑक्सिजन एकाग्रता कमी होत असलेल्या दराच्या आधारे केली जाते.
डायल्युशन पद्धत आणि रेस्पिरोमीटर पद्धत या दोन्ही प्रमाणित पद्धती आहेत ज्यांचा वापर पाण्यात BOD आणि COD मोजण्यासाठी केला जातो.
BOD आणि COD मर्यादा काय आहे?
बीओडी (बायोलॉजिकल ऑक्सिजन डिमांड) आणि सीओडी (केमिकल ऑक्सिजन डिमांड) हे पाण्यातील सेंद्रिय पदार्थांचे विघटन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या ऑक्सिजनचे प्रमाण आहे.पाण्याच्या गुणवत्तेचे मूल्यांकन करण्यासाठी आणि सांडपाणी नैसर्गिक पाण्यामध्ये सोडण्याच्या संभाव्य परिणामाचे मूल्यांकन करण्यासाठी बीओडी आणि सीओडी पातळी वापरल्या जाऊ शकतात.
BOD आणि COD मर्यादा ही मानके आहेत जी पाण्यातील BOD आणि COD च्या पातळीचे नियमन करण्यासाठी वापरली जातात.या मर्यादा सामान्यतः नियामक संस्थांद्वारे सेट केल्या जातात आणि त्या पाण्यातील सेंद्रिय पदार्थांच्या स्वीकारार्ह पातळींवर आधारित असतात ज्याचा पर्यावरणावर नकारात्मक परिणाम होणार नाही.BOD आणि COD मर्यादा सामान्यत: प्रति लिटर पाण्यात (mg/L) मिलीग्राम ऑक्सिजनमध्ये व्यक्त केल्या जातात.
नद्या आणि तलाव यांसारख्या नैसर्गिक पाण्यामध्ये सोडल्या जाणाऱ्या सांडपाण्यातील सेंद्रिय पदार्थांचे प्रमाण नियंत्रित करण्यासाठी BOD मर्यादा वापरल्या जातात.पाण्यातील बीओडीची उच्च पातळी पाण्यातील ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी करू शकते आणि जलचरांना हानी पोहोचवू शकते.परिणामी, सांडपाणी प्रक्रिया संयंत्रांना त्यांचे सांडपाणी सोडताना विशिष्ट BOD मर्यादा पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
औद्योगिक सांडपाण्यातील सेंद्रिय पदार्थ आणि इतर दूषित घटकांच्या पातळीचे नियमन करण्यासाठी COD मर्यादा वापरल्या जातात.पाण्यात सीओडीची उच्च पातळी विषारी किंवा हानिकारक पदार्थांची उपस्थिती दर्शवू शकते आणि पाण्यातील ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी करू शकते आणि जलचरांना हानी पोहोचवू शकते.औद्योगिक सुविधांना त्यांचे सांडपाणी सोडताना विशिष्ट COD मर्यादा पूर्ण करणे आवश्यक असते.
एकूणच, BOD आणि COD मर्यादा ही पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी आणि पाण्याच्या नैसर्गिक शरीरात पाण्याची गुणवत्ता सुनिश्चित करण्यासाठी महत्त्वाची साधने आहेत.
पोस्ट वेळ: जानेवारी-०४-२०२३
